پیشرفت آکادمیک اعضای هیأت علمی زن در دانشگاه علوم پزشکی شیراز

امروزه حتی در کشورهای صنعتی و پیشرفته ارتقای علمی اساتید زن با چالش های بسیاری مواجه است. در این ارتباط با وجود این که تعداد دانشجویان دختر در این کشورها هر ساله در حال پیشرفت بوده است، در طی دو دهه ی گذشته تنها تغییر بسیار اندکی در رتبه های علمی اساتید پزشکی زن آن ها صورت گرفته است. هم چنین موارد متعددی از تبعیض جنسیتی (sexual discrimination) و حتی آزارهای جنسی (sexual harassment) در استادان زن کشورهایی نظیر آمریکا گزارش شده است. بدین ترتیب، برخی محققان در این کشورها از وجود موانع جدی اما نامریی بر سر راه ارتقای علمی اساتید زن تحت عنوان سقف شیشه ای (glass ceiling) یا زمین چسبناک (sticky floor) یاد کرده اند. در این مطالعه با در نظر گرفتن این نکته که در ایران به ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، فرصت های قابل توجهی برای ورود زنان به عنوان جمعیتی تأثیرگذار در تمامی عرصه های علمی فراهم گردیده است، برای اولین بار در کشور روند ارتقای علمی اساتید زن در دانشگاه علوم پزشکی شیراز به عنوان یکی از بزرگ ترین دانشگاه های کشور بررسی گردیده است. در این راستا به تمامی عوامل تأثیرگذار به ویژه عوامل اجتماعی و اقتصادی توجه شده است. بدین منظور 100 نفر از اعضای هیأت علمی زن نسبت به تکمیل پرسشنامه هایی که قبلاً روایی و پایایی آن ها تأیید شده بود، اقدام نمودند. به علاوه، اطلاعات دقیق مربوط به ارتقای مرتبه ی دانشگاهی تمامی 627 نفر عضو هیأت علمی (شامل 220 زن و 407 مرد) شاغل در دانشگاه علوم پزشکی شیراز در ابتدای نیمسال دوم سال تحصیلی 88- 1387 جمع آوری گردید. نتایج حاصله نشان دهنده ی کوتاه بودن چشمگیر مدت زمان توقف برای ارتقا به مرتبه ی علمی بالاتر در اعضای هیأت علمی زن دانشگاه علوم پزشکی شیراز بود. هم چنین میانگین زمان توقف در مرتبه ی استادیاری و دانشیاری برای اعضای هیأت علمی زن کوتاه تر از همتایان مرد آن ها بود (p<0.01). با توجه به یافته های این مطالعه و گزارش های رسمی منتشره در ایالات متحده، درصد بزرگ تر از این نسبت در دانشکده های پزشکی ایالات متحده ی آمریکاست. به همین ترتیب، سهم زنان در مدیریت گروه های آموزشی و هم چنین تصدی معاونت دانشکده های مختلف در دانشگاه علوم پزشکی شیراز بسیار بزرگ تر از سهم زنان در دانشکده های پزشکی آمریکا می باشد. یافته های این مطالعه به خوبی بهتر بودن وضعیت ارتقای مرتبه ی دانشگاهی استادان زن دانشگاه علوم پزشکی شیراز را در مقایسه با همتایان مرد آن ها و حتی نسبت به همتایان زن آن ها در برخی از دانشگاه های کشورهای توسعه یافته ی غربی که وجود نوعی سقف شیشه ای در آن ها برای ارتقای اعضای هیأت علمی زن گزارش شده است، نشان می دهد.